Herman Koch in Berlijn

Herman Koch is in Duitsland een bestsellerauteur. Angerichtet, Odessa Star en Sommerhaus mit Swimmingpool vind je in elke Berlijnse boekhandel. Het is dan ook lekker druk bij de presentatie van zijn nieuwe boek Sehr geehrter Herr M, in de Nederlandse Ambassade in Berlijn. Keurige dames en ook heren, van alle leeftijden. Een heer met een prachtige kuif, oranje voorschoot en dito vlinderdas biedt de gasten bretzels en jus d’orange aan. Het uitzicht over de Spree vanuit het schitterende door Rem Koolhaas vervaardigde gebouw is magisch. Koch wordt (lang!) ingeleid door Barbara Wahlster, Literatur-Redakteurin bei Deutschlandradio Kultur. Koch geldt hier als Kolumnist, Komiker en Fernsehmacher en hij is – belangrijk! – Spiegel bestsellerautor. Cees Nooteboom heeft zijn roem te danken aan de criticus Marcel Reich-Ranicki en in zijn voetspoor kregen meer Nederlanders voet aan de grond in Duitsland. Duitsers weten dat Nederland een literatuur heeft, dat is meer dan je doorgaans van de Fransen kunt zeggen.

Wahlster laat Koch vertellen over de tot stand koming van zijn boek. Het publiek verwacht een Komiker en dat levert Koch dan ook. Twaalf jaar geleden aan het boek begonnen, nu pas afgemaakt. Zelf wist hij ook niet hoe het boek zou aflopen, dan zou hij zich immers vervelen. De vele stemmen, de parodie, de brieven en de link met de werkelijkheid. De interviewster brengt Kochs thematiek op, zit het thema schuld niet vaak in zijn werk? Lastige vraag, vindt Koch, liefde en oorlog, dat zijn natuurlijk de allerbeste literaire thema’s. Het beste is, zegt hij, een oorlog meemaken, dan kun je als schrijver nog jaren voort. Het publiek valt stil. De liefde, scheidingen?, vraagt Wahlster. Koch vertelt dat een schrijver bij zoiets altijd in het voordeel is: hij kan erover schrijven, de partner die niet kan schrijven moet noodgedwongen zijn mond houden en is in het nadeel. In Nederland was er onlangs een geval van gelijke positie, een schrijversstel ging uit elkaar, de man schreef daarover een boek, maar had er geen rekening mee gehouden dat zijn vrouw ook schrijfster was. Ik denk dat mijn vrouw daarom nog steeds bij mij blijft, zegt Koch. Het blijft een paar seconden stil. Das war ein Witz, voegt hij eraan toe. Het publiek lacht.